Szkolenia
Pierwsze szkolenia miały miejsce już w 2011 roku, gdy ocena projektu Borowiackie Szlaki zbliżała się do końca. 28 i 29 czerwca w Warszawie trójka przedstawicieli Powiatu Tucholskiego wzięła udział w szkoleniu dotyczącym zasad prawidłowej realizacji projektów finansowanych z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Uczestnicy nabyli wiedzę na temat wymaganych działań promocyjnych, sposobie dokonywania zmian w projekcie czy dopuszczalnych trybach i warunkach udzielania zamówień. Udział w szkoleniu umożliwił prawidłową realizację projektu od samego początku i pomógł w uniknięciu błędów popełnianych wcześniej przez innych beneficjentów. Jednocześnie, dzięki osobistym kontaktom z beneficjentami z terenu całej Polski, możliwa była promocja Powiatu Tucholskiego i Borów Tucholskich na szerszą skalę.
„Różnorodność europejska: Skarbiec dla interpretacji zasobów naturalnych" to tytuł konferencji, która odbyła się we Freiburgu między 11 a 14 lipca 2011 roku. Jej organizatorem była organizacja „Interpret Europe" zrzeszająca profesjonalistów zajmujących się interpretacją dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego na potrzeby ruchu turystycznego z całej Europy. Polskę reprezentował na niej jedynie Powiat Tucholski z projektem "Borowiackie Szlaki" obok projektów z Tajwanu, Australii, Francji, Anglii, Niemiec, Austrii, Włoch, Danii czy Hiszpanii. Przedstawiciel Starostwa Powiatowego w Tucholi, Karol Gutsze, poprowadził interaktywne warsztaty pt. „Pomysł na siebie", przybliżające metody aktywnej ochrony przyrody jednocześnie prezentujące nasz region. Dzięki prowadzonym w kameralnych grupach warsztatom, wizytom terenowym i nieformalnym spotkaniom, istniała możliwość wzajemnej wymiany doświadczeń i nawiązania kontraktów, które w przyszłości mogą zaowocować wspólnymi projektami. Wyprawy w teren pomogły uzmysłowić sobie skalę problemu małego miasteczka (Neuf Brisach - 2 tys. mieszkańców) wpisanego na światową listę dziedzictwa kulturowego UNESCO, borykającego się z finansowym wyzwaniem związanym z konserwacją zabytkowej twierdzy (roczny koszt utrzymania: ok. 200 tys. Euro) oraz poznać sposób zastosowany w przypadku ścieżki Lothars Pfad na uczynienie z problemu (w 1999 roku burza wywróciła kilkaset hektarów lasu) atrakcji turystycznej pozwalającej na śledzenie naturalnej sukcesji roślinności po tego typu nagłym wydarzeniu. Istniała też możliwość wypróbowania nowoczesnych urządzeń nawigacyjnych przystosowanych do pełnienia roli "automatycznego przewodnika".
W wyjeździe studyjnym do Szprewaldu i Szwarcwaldu zorganizowanym w ramach projektu „Borowiackie Szlaki” 19 osób z naszego regionu poznało dobre praktyki organizowania ruchu turystycznego w Niemczech. Intensywny program zrealizowany od 25 do 29 czerwca 2012 roku przewidywał oglądanie stosowanych przez naszych sąsiadów rozwiązań uatrakcyjniających turystom pobyt na cennych przyrodniczo obszarach, jak też spotkania z lokalnymi władzami samorządowymi, przedstawicielami Lokalnych Grup Działania oraz instytucjami zajmującymi się promocją regionu i turystyką. Pierwszego dnia uczestnicy wyjazdu zobaczyli niemiecko-polskie centrum rozwoju turystyki w Cottbus oraz Termy Szprewaldzkie stanowiące przykład wykorzystania lokalnych zasobów do rozwoju turystyki. Drugiego dnia popłynęli łodziami po kanałach Szprewy, stanowiących najważniejszą atrakcję turystyczną tamtejszego rezerwatu biosfery. Trzeci dzień, w którym przewodnikiem po południowym Szwarcwaldzie był Patrick Lehnes, koordynator międzynarodowego projektu Transinterpret oraz prezes stowarzyszenia Interpret Europe, pozwolił zobaczyć pozytywne efekty współpracy na rzecz rozwoju regionalnego pomiędzy gminami, powiatem i niemieckim landem Badenia-Wirtenbergia. Wyprawa na górę Kandel, ścieżka tematyczna Szlakiem Chleba i Szynki oraz Freiburg jako centrum lokalnej turystyki pokazały, że wspólne działania są znacznie skuteczniejsze niż indywidualne inicjatywy samorządów. Czwarty dzień, już w północnym Szwarcwaldzie, oferował możliwość zobaczenia rozwiązań wspierających turystykę w gminie Baiersbronn, efekty wsparcia udzielonego prywatnym inwestorom realizującym m.in. wypożyczalnię ekologicznego sprzętu turystycznego (Segway, hulajnogi, rowery), planującym otworzenie hotelu w koronach drzew, prowadzącym gastronomię na szczycie góry czy owczarnię zimową. Kolejnym elementem była ścieżka edukacyjna w Beinberg, obrazująca historię pierwszego osadnictwa w Szwarcwaldzie dzieciom i młodzieży, przystosowana także dla osób niewidomych. Program zakończyło zwiedzanie termy w Bad Liebenzell wyremontowanej przez samorząd za 10 milionów Euro. Wyjazd był pierwszym krokiem do wypracowania lokalnego standardu oznakowania terenowego. W dalszej części projektu przewidziane są warsztaty, w wyniku których powstaną podstawy systemu oznakowania terenowego jednolitego dla Borów Tucholskich oraz tablice informacyjne na powstających w ramach projektu 21 miejscach postojowych.
> Od 30.07 do 03.08.2012 roku w zabytkowym pałacu Janta-Połczyńskich w Małej Komorzy podczas szkolenia i warsztatów grupa zainteresowanych dowiadywała się, w jaki sposób zafascynować turystów dziedzictwem Borów Tucholskich. Prowadził je Patrick Lehnes, niemiecki ekspert o międzynarodowej renomie. Celem szkolenia była prezentacja idei interpretacji dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego na potrzeby turystyki i aktywnej ochrony przyrody, omówienie praktycznych zastosowań metody interpretacji dla uzyskania wartości dodanej dla turystów, połączone z prezentacją międzynarodowych dobrych praktyk z tej dziedziny. Celem warsztatów było nabycie wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu interpretacji dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego na potrzeby turystyki i aktywnej ochrony przyrody. W ramach warsztatów tworzona będzie podstawa jednolitego standardu typu Corporate Design dla Borów Tucholskich oraz tworzone będą projekty tablic terenowych instalowanych w ramach projektu „Borowiackie Szlaki”. Zalecany jest udział w szkoleniu poprzedzającym warsztaty. Ze szkolenia, oprócz pracowników Starostwa Powiatowego w Tucholi oraz Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy (odpowiedzialnej za późniejszą realizację tablic terenowych) skorzystali przedstawiciele wiosek tematycznych (Ptasiej i Górniczej), gospodarstw agroturystycznych, Borowiackiego Towarzystwa Kultury, Towarzystwa Miłośników Ziemi Cekcyńskiej, Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, wydawnictw zajmujących się tematyką Borów Tucholskich, Nadleśnictwa Woziwoda, Gminy Cekcyn, Gminy Śliwice i Gminy Tuchola. Były to osoby na co dzień zajmujące się realizacją inwestycji dotyczących ruchu turystycznego w Borach Tucholskich lub z jego obsługą oraz osoby zajmujące się aktywną ochroną przyrody. Pierwszego dnia, w szerokim gronie, uczestnicy poznali ideę „interpretacji dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego dla potrzeb turystyki i aktywnej ochrony przyrody”, czyli: jak chronić dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe, jednocześnie zachwycając nim szeroką rzeszę turystów. Na przykładach dobrych praktyk z całego świata (USA, Gruzja, Walia, Niemcy) omówione zostały praktyczne zastosowania metody interpretacji, pozwalające wzmocnić i utrwalić wrażenia z podróży, dodając do nich zrozumienie lokalnej kultury lub zjawisk przyrodniczych. Teoria przedstawiona przez eksperta połączona została z żywą dyskusją o możliwościach przeniesienia idei interpretacji na teren Borów Tucholskich. Po wstępnym szkoleniu przyszedł czas na praktyczne zastosowanie metod interpretacji, które grupa lokalnych ekspertów przyswajała sobie podczas warsztatów. Podstawą była „wizja lokalna”: odwiedzenie większości miejscowości objętych projektem, rozmowy z ich mieszkańcami i gospodarzami.
Druga część warsztatów, która odbyła się 14.09.2012 roku, poświęcona była poznawaniu zasad tworzenia tekstów ciekawych dla turystów, planowaniu podstaw jednolitego standardu typu Corporate Design dla Borów Tucholskich oraz projektowaniu tablic terenowych, które w ramach projektu „Borowiackie Szlaki” stanęły w 21 lokalizacjach na terenie Rezerwatu Biosfery UNESCO Bory Tucholskie. Rozmieszczone wzdłuż szlaku „Trzech Akweduktów” tablice przedstawiają historię człowieka w otoczeniu dzikiej przyrody, zagospodarowującego ją przy użyciu zdobyczy techniki. W Gminie Śliwice każda z dziesięciu lokalizacji przedstawia jeden z aspektów kultury borowiackiej, w Trzebcinach przypomina o przebiegającym przez nie Szlaku Napoleońskim, a Nadolna Karczma opowiada o rzece Brdzie. Podstawą do interpretacji były pozyskane na warsztatach, w Internecie i w literaturze fachowej informacje. Praktyczną realizacją projektu zajął się Instytut Gospodarki Turystycznej i Geografii Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy. Nadzór nad dalszymi pracami sprawował także Patrick Lehnes – realizator wielu międzynarodowych projektów dotyczących interpretacji, członek kilku międzynarodowych organizacji oraz przedstawiciel stowarzyszania branżowego „Interpret Europe”, zrzeszającego europejskich ekspertów z dziedziny interpretacji. Dalszy udział przedstawicieli lokalnych władz i lokalnej społeczności był kluczowy, zarówno ze względu na to, że ich wiedza na temat lokalnego dziedzictwa często przewyższa wiedzę ekspertów, jak i na to, że to ich kompetencje decydowały o tym, czy po zakończeniu projektu wprowadzone metody „przyjmą się” na lokalnym gruncie.
